زندگی نامه استاد عبد الکریم قریب
استاد عبدالکریم قریب، نویسنده، محقق و زمین شناس معروف به سال 1291 هجرى شمسى در جنوب تهران چشم به جهان گشود.
او مىگوید، دو ساله بودم که پدرم از کارهاى دولتى بازنشسته شد و ما با وسیله حمل و نقل آن روز که عبارت از قاطر یا شتر بود، و روى آنها پالکى مىبستند به وطن اصلى خود گرکان بازگشت کردیم.
این مسافرت از تهران تا وطن، چهار روز تا قم سه روز تا گرکان جمعا به مدت هفت روز طول کشید. پدر من با علوم قدیمى و ادبیات فارسى کاملا آشنا، بود شعر مىسرود و خط زیبایى هم داشت و از سن شش سالگى آموزش و تعلیم مرا به عهده گرفت.
بدین ترتیب هر روز صبح نزد پدر به تحصیل مىپرداختم، پس از فراگرفتن الفبا و خواندن و نوشتن، به خواندن کتابهاى عم جزء، ترسل، گلستان، بوستان، نصاب، صرف میر، امثله، صرف و نحو، مقامات حمیدى و کتاب حکیم مومن پرداختم.
دوازده ساله بودم که به سال 1304 پدرم را از دست دادم و پس از فروش خانه و باغ و اثاثیههاى منزل، من و مادرم در سال 1306 به تهران آمدیم و در خیابان سقاباشى براى سکونت خانه کوچکى اجاره کردیم و من در مدرسه صفوى که میان دروازه دولاب و دروازه دوشان قرار داشت مشغول تحصیل شدم.
درسهاى آن روز دبستان عبارت بود از انشاء فارسى، عربى، ریاضیات، دستور زبان فارسى و خواندن کتاب فرائد الادب که من چون شاگرد اول کلاس بودم مبصر کلاس هم شدم. هفده ساله بودم که دوره ابتدایى پایان یافت. و در سال 1307 وارد دبیرستان علمیه شدم.
من هر سال شاگرد اول کلاس بودم، به ویژه در درسهاى ریاضى، فیزیک و شیمى خیلى کار مىکردم و مسلط بودم.
در دوران دبیرستان معمولا درس مىخوانم و اهل بازى نبودم، البته روزهاى جمعه با دوستان براى کوه نوردى به قله توچال مىرفتیم، ولى روزانه سه ساعت صبح و دو ساعت بعد از ظهر در دبیرستان بودیم. وقتى به خانه هم مىآدم درسهاى روز بعد را مطالعه و آماده مىکردم و تا ساعت هشت و نه شب به مطالعه اشتغال داشتم، شب زود مىخوابیدم، ساعت پنج صبح بیدار مىشدم و بعد از انجام ورزش و خواندن نماز، صبحانه مىخوردم و ساعت شش صبح آماده کار و رفتن بیرون از خانه مىشدم.
در سال 1314 با اخذ دیپلم علمى از دبیرستان علمیه تهران فارغ التحصیل شدم آن روز تعداد دیپلمهها کم بودند، بدین جهت براى ورود به دانشکده، افراد آزاد بودند. من هم پس از پایان تحصیل مدت شش ماه در رشته ریاضى، رشته علوم طبیعى را انتخاب کردم و تا پایان تحصیلات دوره لیسانس در این رشته ماندم، مخصوصا چون زمینشناسى هم در این رشته بود و من به آن خیلى علاقه داشتم.
آرى، زمینشناسى درسى است که اگر خوب به آن توجه شود، لذتبخشترین درس براى یک دانشجوست، شما هرجا نگاه کنید کتاب زمین باز است، زندگى انسان از لباس تا خوراک همه به خوبى با زمین ارتباط دارد، به خصوص براى من که در دهات با زمین و باغ و طبیعت سروکار داشتهام، این رشته علمى لذت فراوانى دارد.
بعد از گرفتن مدرک لیسانس همه موظف بودند یک سال هر جا را دولت تعیین مىکند بروند و کار کنند.
اهواز جایى بود که داوطلب نداشت، من خودم اهواز را انتخاب کردم و در دانشسراى مقدماتى و یک دبیرستان دخترانه تدریس مىکردم. بعد در سال 1318 به تهران آمدم و تا سال 1320 خدمت نظام و سربازى را انجام دادم و چون تعهد دبیرى داشتم در دبیرستان ایرانشهر تهران دبیر شدم.
در سال 1330 یا 1331 قانونى تصویب کردند، که هر لیسانسیه شاغل در دانشگاه هشت سال سابقه کار در دانشگاه و تالیفى داشته باشد، مدرک او معادل دکترا شناخته مىشود، من هم چون ضمن خدمت در آموزش و پرورش ده سال در دانشگاه متصدى آزمایشگاه کانىشناسى بودم، براى عضویت در دانشسراى عالى پذیرفته شدم و در سال 1333 دانشیار آن جا گردیدم.
در سال 1348 با رتبه ده استادى و سى و هشت سال سابقه کار به درخواست خودم از دانشسراى عالى بازنشسته شدم و در سال 50 - 1349 مدرسه عالى علوم اراک را تاسیس کردم و تا سال 1354 مسئولیت آن جا را به عهده داشتم، ولى از آن سال چون مدرسه عالى ضمیمه دانشگاهها شد و وزیر علوم وقت در مورد اعتصابات دانشجویان مىخواست افراد مخفى در بین آنها قرار دهم و با حرکات انقلابى آنها برخورد جدى کنم، این کار با روحیهام سازگار نبود و در نتیجه بعد از پنج ماه از صدور این دستور آنجا را رها کردم و بطور حق التدریس در دانشگاه شهید بهشتى ملى سابق تا سال 1358 که دانشگاهها تعطیل شد به تدریس اشتغال داشتم.
از سال 1358 تاکنون مشاور سازمان انرژى اتمى هستم، یکى دو روز به کمیته غارشناسى متشکل از پنج سازمان انرژى اتمى، حفاظت و محیط زیست، میراث فرهنگى، زمینشناسى و سازمان تربیت بدنى مىروم، دو روز در دانشگاه آزاد آشتیان تدریس مىکنم و دو روز دیگر در هفته را در منزل مىمانم.
استاد مىگوید: در ایران تاکنون 260 غار شناسایى شده، ولى هنوز طبقهبندى نشدهاند، که هر کدام به درد چه کارى مىخورند.
استاد درباره رشته تخصصى زمینشناسى خود مىگوید: به اعتقاد من تمام زندگى انسان از زمین به دست آمده است و چیزى نیست که ما از زمین نگرفته باشیم، زمین در قرآن کریم هم از جایگاه ویژهاى برخوردار است، قرآن کریم 114 سوره دارد، و در 104 سوره آن از زمین صحبت مىشود.
اما متاسفانه زمین شناسان کشور ما، نسبت به نیازهایى که داریم کفایت نمىکند، سه سال پیش یونسکو آمارى ارائه کرد، که در دنیا حدود سه میلیون و ششصد هزار زمین شناس هست، من دقت کردم پاکستان 14 هزار، ترکیه 10 هزار، عراق 6 هزار، و ایران فقط 2 هزار و سیصد زمین شناس دارد و این در حالى است که کشور ما، دو برابر پاکستان وسعت دارد.
دو سال پیش یک سمینار مهندسى در مادرید برگزار شد، تعداد ایرانى شرکت کننده 40 نفر بود، در صورتى که از ژاپن 500 نفر شرکت کردند با وجود اینکه وسعت ژاپن 000/300 کیلومتر مربع است، اما وسعت کشور ما حدود 000/600/1 کیلومتر مربع، یعنى بیش از پنج برابر ژاپن است.
استاد دکتر عبدالکریم قریب مىگوید: من تاکنون 25 جلد کتاب تالیف و ترجمه کردهام، که تعدادى از آنها چاپ شده و تعدادى هم زیر چاپ است. از سال 47 - 1340 با مجله سخن علمى همکارى داشتم از سال 54 - 1351 مجله دانش روز را در دانشسراى عالى اراک منتشر مىکردیم، و در تالیف یک دوره هفده جلدى کتابهاى دبیرستانى با استادان دیگر همکارى داشتهام.
اکنون از عمر پربرکت استاد قریب هشتاد و یک سال مىگذرد، در عین حال با مجلات رشد کشاورزى و جغرافیاى آموزش و پرورش همکارى قلمى دارد، و ما ضمن آرزوى دوام عمر و خدمات افزونتر علمى و فرهنگى او، تالیفات و آثار علمى وى را در ذیل مىآوریم:
1 - زلزله و آتشفشان، ترجمه.
2 - تولید خاک از نظر کشاورزى، ترجمه.
3 - یک دوره 17 جلدى کتابهاى طبیعى براى دوره متوسطه، با همکارى دیگران.
4 - باورشناسى.
5 - بعضى از کانیهاى جزیره هرمز. (نشریه موزه نوم پاریس، شماره 3).
6 - کانىشناسى، درباره کانیهاى جزیره هرمز.
7 - اصول علم کانیها.
8 - شناختن کانیها به وسیله معرفهاى شیمیایى.
9 - چگونه کانیها را مىتوان شناخت؟
10 - مقالاتى چند درباره زمین.
11 - بلور، ترجمه.
12 - رازهاى درون زمین، ترجمه.
13 - سنگشناسى.
14 - مبانى زمینشناسى.
15 - زمینشناسى فلات ایران، ترجمه.
16 - پدیدههاى شگفتانگیز در آسمان و زمین، ترجمه.
17 - انسان در نبرد با طبیعت، ترجمه.
18 - اسرار سه اقیانوس، ترجمه.
19 - زمین در فضا، با همکارى دیگران.
20 - 57 درس درباره تقویت حافظه، ترجمه و تالیف.
21 - گرکان.
22 - مبارزه با عوارض پیرى، نگارش.
23 - واژگان زمینشناسى
24 - غارشناسى.
25 - شناخت سنگها با نگاهى ویژه به سنگهاى ایران.
26 - پیش از تاریخ، سرگذشت زمین و انسانهاى پیش از دوره تاریخى.
27 - نوشتن بیش از 300 مقاله علمى در مجلات مختلف.
